W ostatnich latach prężnie rozwija się w Polsce gleboznawstwo. Ocena stanu ziem naszego kraju jest przecież kluczowa przy ocenie poziomu czystości środowiska naturalnego i decyzjach, co do zabiegów jego ochrony. Program kontroli zakładający monitoring gleb oraz pomiary poziomu ich chemizacji podjęty w 1995 roku funkcjonuje sprawnie i przynosi coraz lepsze rezultaty.

Cele i podstawy prawne

Celem podejmowanych działań jest kontrolowanie zmian właściwości gleb użytkowanych rolniczo, szczególnie pod kątem ich właściwości chemicznych, zachodzących w określonych przedziałach czasowych, pod wpływem działalności rolniczej człowieka oraz antropopresji (czyli pozarolniczym zabiegom człowieka, przyczyniającym się do zanieczyszczeń środowiska).

Podstawą prawną do prowadzenia tego typu działalności naukowo – badawczej jest Konstytucja Rzeczpospolitej, która zawiera zapis o potrzebie ochrony środowiska i zachowania zrównoważonego rozwoju. Szczegółowo sprawę jaką jest monitoring gleb definiuje art. 26 ustawy – Prawo ochrony środowiska. Kryteria ocen i wyznaczania stanu gleby określane są, na podstawie delegacji zawartej w artykule sto piątym cytowanej ustawy.

Lokalizacja placówek

Placówki badawcze są rozlokowane w całej Polsce tak by uwzględniać obszary w różnym stopniu dotknięte działalnością człowieka i chemizacją rolnictwa. System opracowano w taki sposób by w każdym województwie było minimum kilka punktów poboru próbek. W całym kraju daje to liczbę 216 punktów pomiarowych i badawczych.

Inną kwestią jest rozmieszczenie laboratoriów badających i realizujących kontrole gleb. Jest ich kilka, ale największym i najnowocześniejszym jest Laboratorium Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Bydgoszczy. Wspomniana placówka oprócz oczywistych zadań związanych z kontrolą jakości i przydatności rolniczej gleb realizuje zadania ogólne związane z ochroną środowiska. Nic więc dziwnego, że we wspomnianym zakładzie wykonuje się również analizy stanu powietrza, wód powierzchniowych i podziemnych, ścieków czy natężenia hałasu.

Instytucje wiodące

W naszym kraju zwierzchnictwo nad wszelkimi badaniami zaliczanymi w poczet ochrony środowiska sprawują trzy główne instytucje, które w podtytule nazwano instytucjami wiodącymi. Wśród nich wyróżniamy: Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa, Główny Inspektorat Ochrony Środowiska oraz Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Tytularny nadzór nad tymi instytucjami ciąży na ministrze środowiska.

Ochrona gleb to kwestia ważna i konieczna, przy sprawnie funkcjonującym systemie badawczym możemy mieć nadzieję na czyste środowisko w przyszłości.